Τετάρτη 8 Δεκεμβρίου 2010

«ΑΓΑΝΑΚΤΗΣΗ» του Φίλιπ Ροθ

Η γραφή ξάφνιασε τα μέλη μας (από τις πρώτες γραμμές ο αφηγητής μάς ενημερώνει ότι είναι πεθαμένος) και τα γοήτευσε. Το κείμενο ευτύχησε στα χέρια της μεταφράστριας (καταπληκτική!!!). Η αποδοχή του βιβλίου ήταν ομόφωνη - με μια μικρή ένσταση, διότι "δεν είναι όλα τα βιβλία για όλους τους αναγνώστες", το οποίο δε μειώνει σε καμία περίπτωση ούτε συγγραφείς ούτε αναγνώστες.

Επόμενη συνάντηση στις 12/1/2011, 5:00 μ.μ. με το βιβλίο "Η Εβραία Νύφη" του Νίκου Δαββέτα, ΚΕΔΡΟΣ.
Βούλα Μάστορη (συντονίστρια της λέσχης)


******

Ένα ακόμη μυθιστόρημα (από τα πολλά) του σημαντικού, πολυβραβευμένου Αμερικανού συγγραφέα Φίλιπ Ροθ, (γεν. 1933 στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ), όπου συνήθως καταπιάνεται με θέματα όπως αρρώστιες, γερατειά - θάνατος, αμερικάνικα (και όχι μόνο) όπως, το κοινωνικά αποξενωμένο άτομο, την σεξουαλική του καταπίεση, τον συντηρητισμό, τις θεοκρατικές αντιλήψεις, τους καταναγκασμούς πολλές φορές μέχρι θανάτου της εκάστοτε εξουσίας, που μπορεί να αρχίζουν από το σπίτι, το σχολείο, το κράτος.
  Είναι ένα έργο αντιπολεμικό, μου θύμισε την καταπληκτική ταινία του Dalton Trumbo «ο Τζόνι πήρε το όπλο του», αντιρατσιστική, με αστείες και σοβαρές σκηνές μιας εφηβικής πορείας, που μέχρι σήμερα τα λάθη της τιμωρούνται άγρια
και ανελέητα.
  Ως συνήθως ο συγγραφέας σε κερδίζει με το γλαφυρό του στιλ, (δεν αφήνει κανείς εύκολα το βιβλίο από τα χέρια του) τις ανατροπές, την ωμότητα, αν θέλετε, των περιγραφών του ιδίως των ερωτικών (όπως σ' όλα σχεδόν τα βιβλία του)· στην προκειμένη περίπτωση η ανατροπή είναι καλά κρυμμένη από την
πρώτη παράγραφο, πίσω από τον τίτλο του πρώτου κεφαλαίου «Υπό την επήρεια της μορφίνης», και η αποκάλυψή της μετατρέπει το εφηβικό ταξίδι σε ταξίδι στο επέκεινα..
  Γραμμική αφήγηση σε πρώτο πρόσωπο και στο κεφάλαιο με τίτλο «εκτός κινδύνου» σταματάει και αρχίζει σε τρίτο πρόσωπο.
  Ένα βιβλίο σημερινό, αν και η ιστορία του εξελίσσεται στα χρόνια του '50. Ήρωας του ο νεαρός Μάρκους Μέσνερ γιος ενός εβραίου χασάπη, όπου μεγαλώνει σε περιβάλλον πουριτανικό και συντηρητικό.  Ο Μάρκους είναι αυτό που λέμε καλό παιδί, διψάει για μάθηση, προοδεύει στο σχολείο, ενώ συγχρόνως εργάζεται σκληρά και μέχρι εξαντλήσεως στο χασάπικο βοηθώντας τον πατέρα του με ωράριο που ξεπερνά αυτό του εργάτη. Εδώ θα αναφέρω (και είναι σημαντικό κατά τη γνώμη μου) τις ιδιαιτερότητες των σφαγίων του πατρικού μαγαζιού, που δεν ήταν ένα απλό χασάπικο, αλλά χασάπικο «κόσερ», όπου σφάζονταν τα ζωντανά ως εξής: για παράδειγμα το κοτόπουλο: ο σφαγέας με ένα μαχαίρι σαν ξυράφι έπρεπε να του κόψει το λαιμό με μια μόνο ομαλή, θανατηφόρα κίνηση. Τώρα, τα κοτόπουλα που η σφαγή τους δεν ήταν «κόσερ», όπως μας λεει ο νεαρός Μάρκους, ήταν σαν να τους κλάδευες το κεφάλι, Τσακ! Πλαφ! Έβαζαν το ακέφαλο κοτόπουλο σ' ένα χωνί. Το αίμα στράγγιζε από το σώμα κατευθείαν σ' ένα μεγάλο βαρέλι. Καμιά φορά τα πόδια του κοτόπουλο κουνιόνταν ακόμη ή όλο και κάποιο έπεφτε έξω από το χωνί και
άρχιζε να τρέχει με το κεφάλι κομμένο· αλλά και για μεγάλο ζώο για να γίνει η σφαγή του «κόσερ» έπρεπε να του βγάλεις όλο το αίμα δηλαδή να αφήσεις να αιμορραγήσει το ζώο μέχρι θανάτου... Το σφάξιμο, το αίμα που έτρεχε αναστάτωναν τον Μάρκους που τότε δεν ήταν παραπάνω από έξι-εφτά χρονών.
  Ο έφηβος πλέον Μάρκους καταπιεσμένος από το πατρικό, αποπνικτικό περιβάλλον φεύγει από το σπίτι καθώς και από το κοντινό πανεπιστήμιο, και φοιτά σ' ένα μικρό πανεπιστήμιο γενικής μόρφωσης, το Γουάϊνσμπεργκ, πεντακόσια μίλια μακριά από το σπίτι του. Όμως και κει τα πράγματα είναι οργανωμένα σύμφωνα με επιταγές θρησκευτικές και συντηρητικές, μέσα σε κύκλους και αδελφότητες· έρχεται σε ρήξη με τον κοσμήτορα της σχολής σε θέματα πίστεως και διαφωνεί που είναι υποχρεωμένος να συμπληρώσει σαράντα παρουσίες στη λειτουργία για να πάρει πτυχίο· επιχειρηματολογώντας αναφέρει τα κείμενα του Νομπελίστα μαθηματικού και φιλόσοφου Μπέρτραντ Ράσελ στο γνωστό του δοκίμιο με τον τίτλο «Γιατί δεν είμαι χριστιανός».
  Όμως το σφαγείο αλά κόσερ καραδοκεί παντού τριγύρω του ακόμα και στον έρωτά του· έτσι στο πρώτο ραντεβού με μια όμορφη συμφοιτήτριά του και η ελευθεριότητά της να εισβάλλει με τη γλώσσα στην ηβική του χώρα  αιφνιδιάζει το νεαρό Μάρκους και  αναβιώνει ο συντηρητισμός και οι ηθικολογίες με τις οποίες ανατράφηκε και εκπαιδεύτηκε με αποτέλεσμα το χωρισμό  και στη συνέχεια την εξαφάνιση της νεαρής από το πανεπιστήμιο. Ο Μάρκους κυριεύεται από πανικό ψάχνοντάς την, ορμώμενος από μια απόπειρα αυτοκτονίας που είχε η κοπέλα στο παρελθόν κόβοντας τις φλέβες της, μήπως και τώρα εξ αιτίας του
θα έχει την καταστροφική συνέπεια μιας αυτοκτονίας με κόψιμο των φλεβών αδειάζοντας το σώμα της από το αίμα; Ίσως να έχει ολοκληρώσει το εγχείρημά της χρησιμοποιώντας επιδέξια τη λεπίδα μία και μόνη φορά και τότε θα έχει αποδώσει το σώμα ως "κόσερ" κατά τον ραβινικό νόμο... και ο ίδιος ο ήρωάς μας ατύχησε να ευθυγραμμιστεί με τις παροτρύνσεις των κανόνων του πανεπιστημίου Γουάϊνσμπεργκ και έτσι βρέθηκε στα δεκαεννιά του χρόνια μαζί με πολλούς άλλους συνομήλικους στον πόλεμο της Κορέας μακελεμένος  από ξιφολόγχη, που του ακρωτηρίασε το ένα πόδι σχεδόν από τον
κορμό και του έκανε τα σπλάχνα και τα γεννητικά του όργανα κομμάτια... τόσο αίμα είχε να τον ζώσει από την εποχή που πήγαινε παιδάκι ακόμα στο σφαγείο και παρακολουθούσε την ιεροτελεστία της σφαγής των ζώων «κόσερ» σύμφωνα με
τον εβραϊκό νόμο... έτσι με το τελευταίο κουτάκι του μυαλού, λίγο πριν τον κατακερματισμό του, που είναι η μνήμη,  μας διηγείται τα θλιβερά συμβάντα που διαδραματίστηκαν από τα παιδικάτα του μέχρι το αποκορύφωμα της νιότης και της θανάτωσής της.

Πολύ καλή η μετάφραση της Αθηνάς Δημητριάδου καθώς και το επίμετρό της.

Σημείωση: Στον «ξεχασμένο» αυτόν πόλεμο (1951-1953) κανείς δεν βγήκε ωφελημένος, ούτε οι Βόρειοι, ούτε οι Νότιοι, οι νεκροί έφτασαν τα 4.500.000. Το τίμημα της Ελλάδας, που έστειλε τάγμα πεζικού 840 στρατιωτών, ήταν 738 απώλειες.... κι ακόμη στέλνουμε στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν, λίγο πριν στη Γιουγκοσλαβία..... τραγωδίες με πάμπολλα αθώα θύματα...
Ευγενία Μακαριάδη (μέλος της λέσχης)


*** 
Μια συνέντευξη του Φίλιπ Ροθ στο ΒΗΜΑμαγκαζίνο 

Δεν υπάρχουν σχόλια: