Τα άσπρα άλογα Ρόσμερχολμ

Δράμα του Ερρίκου Ίψεν σε τέσσερις πράξεις (1886)

Μετάφραση: Βάσος Δασκαλάκης

Το έργο ενθουσίασε τη λέσχη (εκτός της υπογράφουσας) για τη δομή και τις πολιτικές/ κοινωνικές θέσεις (πρωτοπόρες κι επαναστατικές για την εποχή του). Η συζήτηση έγινε ακούγοντας τη μουσική της Ελένης Καραΐνδρου, η οποία επένδυσε την ομώνυμη παράσταση στο Εθνικό Θέατρο (1962, ακολουθεί σχετικό δημοσίευμα του Άγγελου Τερζάκη).

Οι επόμενες συναντήσεις μας είναι:

 11 Μαΐου με βιβλίο προς συζήτηση το "Φύλακας της σίκαλης" του J.D. SALINGER 5:00 μ.μ.

7 Ιουνίου με βιβλίο προς συζήτηση το "Η Παναγιά της Θάλασσας" του Ιλδεφόνσο Φαλκόνες, 6:00 μ.μ.

Βιβλία που προτείναμε επίσης προς ανάγνωση:

"SOLAR, IAN MAK ΓΙΟΥΑΝ. (Πατάκης)

 "ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ ΤΗΣ", ΚΩΣΤΗΣ ΓΚΙΜΟΣΟΥΛΗΣ (Κέδρος).

 "ΣΑΛΟΝΙ ΟΜΟΡΦΙΑΣ", ΝΕΝΑΣ ΚΟΚΚΙΝΑΚΗ (Πατάκης).

Βούλα Μάστορη (συντονίστρια της λέσχης)

  

******

 Ερρίκου Ίψεν (Ίμπσεν, Χένρικ Γιόχαν 1828-1906 Νορβηγία)
Έργα του: 
Το Κουκλόσπιτο (1879)
Οι Βρυκόλακες (1882)
Η Αγριόπαπια (1884)
Η Κυρά της θάλασσας (1888)
Έντα Γκάμπλερ (1890)
Αρχιτέκτων Σόλνες (1892)
κ.α.

Σπουδαίος συγγραφέας-δραματουργός μοντέρνου, ρεαλιστικού θεάτρου, φιλοσοφικών, κοινωνικών τάσεων, και εκφραστής του ερωτικού τριγώνου, ανδρόγυνο με εραστή ή ερωμένη, το επονομαζόμενο ιψενικό τρίγωνο.
Στο θέατρο έχεις την εικόνα, το λόγο, την καλλιτεχνική ερμηνεία των ηθοποιών, οπωσδήποτε τη θεματολογία του έργου, τη σκηνοθετική άποψη, κ.α... Υπάρχει όμως και κάτι άλλο, που το βρίσκεις κατ’ ευθείαν διαβάζοντας το κείμενο του συγγραφέα εισχωρώντας στο βάθος, στο νοούμενο, αν θέλετε, των λέξεων. Διαβάζοντας ανακαλύπτεις σε κάθε φράση, λέξη, κίνηση, την καταπληκτική αξιοσύνη του Ίψεν να μπαίνει στην ψυχή των ηρώων του και εντυπωσιάζεσαι το πόσο καλά γνωρίζει τη γυναικεία ψυχολογία και πόσο προτού η ίδια συνειδητοποιήσει το βάρος της θέσης της στον κόσμο του 19ου αιώνα, όπου ο κοινωνικός της ρόλος δεν της επέτρεπε ελευθερία σκέψης, εκείνος ρεαλιστικά τη φέρνει στο επίκεντρο ενός σκεπτόμενου ανθρώπου με γνώσεις και νέες ιδέες.
  «Τα άσπρα άλογα» είναι η προκατειλημμένη διάθεση των χωρικών να πιστεύουν στα φαντάσματα των νεκρών που εμφανίζονται στα βάθη της χαράδρας του τόπου όπου ο συγγραφέας τοποθετεί τους ήρωές του.
  Στο παλιό αρχοντικό του Ρόσμερ, λοιπόν, σε μια μικροπολιτεία των φιορδ της Δ. Νορβηγίας, εξελίσσεται το δράμα όχι μόνο του «ερωτικού τριγώνου» με κατάληξη την ήττα του νέου έρωτα, της πρωτόγνωρης αγάπης και φιλίας, αλλά σύγχρονων, ρεαλιστικών, κοινωνικοπολιτικών αντιλήψεων, που εναντιώνονται στο παλιό και παρωχημένο με πρόδηλο τον κίνδυνο των φορέων να εκτίθενται στις επιθέσεις της κοινωνίας που αντιστέκεται, με καταναγκαστικούς γραπτούς και άγραφους νόμους, στις νέες ιδέες που ανατρέπουν τις παλιές.
  Η μακρόχρονα άρρωστη και άτεκνη σύζυγος του Ρόσμερ, Μπεάτα, έχει συντροφιά τη νεαρή θεράπαινα Ρεβέκκα της οποίας ο θαυμασμός στον διανοούμενο Ρόσμερ μετατράπηκε σε σχέσεις αμοιβαίας εκτίμησης, με καθημερινές συζητήσεις και ανταλλαγή γνωμών, σκέψεων με επίκεντρο τον εξευγενισμένο και ελεύθερο άνθρωπο. Η φιλική αυτή σχέση έκρυβε έναν αμοιβαίο αγνό, κρυφό, έρωτα, που δεν ξομολογιόταν ούτε στον ίδιο τους τον εαυτό... όμως εκείνος που μπορεί να καταλάβει τα μύχια της ψυχής του ερωτικού του συντρόφου, όταν o άλλος, αν και είναι παρών, έχει φωλιάσει σ’ άλλη καρδιά, είναι ο παλιός δυστυχής ερωτευμένος που απλά εκείνο που του απομένει είναι η παρουσία, η λύπη, η κατανόηση, που τον πληγώνει και τον υποτιμά.... έτσι η αρχόντισσα Μπεάτα αυτοκτονεί γκρεμισμένη στην άγρια χαράδρα.
Η βαριά αρρώστια την έφτασε στο σημείο αυτό πιστεύει ο σύζυγος..
   Άραγε η κοινότητα των ανθρώπων το πιστεύει; ή σχολιάζει την ταπεινής καταγωγής νεαρή θεραπαινίδα, που εισέβαλλε στο Ροσμερσχολμ και έχει τον αέρα αρχόντισσας; Δεν είναι λίγες οι φορές που βλέπουν το άσπρο άλογο της νεκρής να αχνοφέγγει στη γέφυρα της χαράδρας..
  Εξοργίζεται και απειλεί ο Κρολλ (αδελφός της νεκρής Μπεάτας) για τις νέες πολιτικές ιδέες του Ρόσμερ που δηλώνει: «δεν συντάσσομαι με το πνεύμα που κυβερνάει. Με κανέναν από τους αντιμαχόμενους. Θα προσπαθήσω να συγκεντρώσω ανθρώπους απ’ όλες τις πλευρές. Όσο πιο πολλούς και όσο πιο συνενωμένα μπορέσω. Θα αφιερώσω όλη μου την ύπαρξη και όλες μου τις δυνάμεις στον ένα και μόνο αυτό σκοπό, του να δημιουργηθεί αληθινή λαοκρατία στη χώρα.. το να γίνουν όλοι οι πολίτες της χώρας πολιτισμένοι, εξευγενισμένοι άνθρωποι».
Παράλληλα εξοργίζεται, απειλεί και προσβάλλει ο Κρολλ τη νεαρή Ρεβέκκα για το ρόλο της στην οικογένεια και θίγει την ταπεινή της καταγωγή...
  Ξομολογούνται οι ερωτευμένοι αποσβολωμένοι και ένοχοι για έναν έρωτα που δεν εκφράστηκε, αλλά σίγουρα δεν ξέφυγε από τη ματιά της μακαρίτισσας.
  Επειδή αγάπη, έρωτας είναι η ευτυχία και ευτυχία είναι το γαλήνιο, το χαρούμενο, το ατάραχο αίσθημα μιας συνείδησης χωρίς τύψεις, όπως ο συγγραφέας εκφράζει και επειδή οι δυο διαφορετικοί κόσμοι, ο ευγενής Ρόσμερ και η νεαρή Ρεβέκκα ταπεινής καταγωγής, συγκρούονται μια και το νέο, το ανατρεπτικό φτάνει αργά αφού προηγηθεί θυσία... το ερωτευμένοι ζευγάρι προχωρεί προς τη χαράδρα ξαφνιάζοντας την υπηρέτρια του αρχοντικού που τους βλέπει να απομακρύνονται στη γέφυρα, ενώ το άσπρο άλογο αχνοφέγγει όπως πάντα μολογούσε η αγαθή χωρική στη Ρεβέκκα... αλλά έτσι έπρεπε να γίνουν τα πράγματα μια και ο κόσμος της παλιάς ηθικής αυτό υπαγόρευε.

Ευγενία Μακαριάδη (μέλος της λέσχης)